In deze rubriek wordt iemand met een passie voor het Brabants voorgesteld.
Wilt u het mooie dialect van Yoïn van Spijk liever luisteren dan lezen? Dat kan! Beluister hier de opname van Yoïn zelf.
De Braobantse dialecte maoke me wèèrm – op meêr es eên menier.
Vruuger waar ik heêl gèère bè de oopas en oomas en bè de oudoôms en oudtaantes. ’t Was daor aaltij gezellig en ik kreeg mer gin genoeg van de sterke verhaole die-t’r daor verteld wiere. Dè hi-t’r vur gezùrgd dè’k hullie taol zè gòn assosjeere mi gezellighed en wèèrmte. È’k nou ’t Drúúnes heûr – of ’n dialect dè-t’r op lèèkent, zoow-es ’t Wolluks of ’t Ketsheuvels – dan krèè’k ’t wèèrm van binne. En ôk aander dialecte heûr ik heêl gèère.
Tekst loopt door onder foto.
Ik zè groôtgebròcht in’t Neederlaands. Van huis èùt hè’k dus bekaant gin dialect meejgekreege. Mer toen’k tweejentwintig was, zè’k ’s góéd gòn lùstere nòr hoe dè oopa en ooma pròtte. Omdè’k dè zo schôn von, zè’k ’t m’n èègen ôk òn gòn leêre. È’k dan ’n fout mòkte wòr dè ooma bij was, dan kree’k dè ôk te heûren oôk: “Gij zint daor m’ne tas, mer ’t is m’n tas, war jonge!” Ze kwaam ùt 1926 en pròtte nog ’n heêl aauw Drúúnes. Ze zin bevurbild nog bjumke in plek van bumke of bomke ‘boompje’. ’k Heb aalt góéd nòr d’r gelùsterd en dè hi-t’r vur gezùrgd dè’k nou zelfs ’n bietje aauwverwetst klink en schrèèf.
Wèèrm wor ik ôk van de taolweeteschap. In 2015 zij ik afgestudeerd bij Jos Swanenberg. ’k Heb onderzòcht hoe det de dialecte van Drúúne, Wolluk en de Ketsheuvel in de afgeloôpe honderd jaor veraanderd zen. Meensen ùt de jaore dartig praote bevurbild heêl aanders es meensen ùt de jaore feftig. Meen ooma zin gij kwaamt, terwèèl det de ginneraosie van oons móéder nou gij kwam zeej; ’t woord groôt ha bij oomas ’ne tweejklaank, groeët, mer bij móéders hig ’t nou de lange oo van horen.
In 2016 zè’k begonne mi’t schrèève van ’n boek oover de grammaotica en de ùtspraok van de dialecte van de Langstraot. Die streek lig in Midde-Braobant en is ’nen driehoek van Waspik tot Loôn op Zaand tot Vlèème. Ik gò nòr meense toe en vraog ze ’t himd van’t lèèf: hoe zegde di en hoe zegde dè?
In’t zelfde jaor zè’k ôk bè de dialectgroep in Wolluk gekoome, de plòts dòr ik vandaon koom. Mi hullie hè’k ’t boek Wollukse Praot gemòkt, mi verhaole, infermaosie en meêr es duuzend woorde.
Sens 2019 zè’k vurzitter van Stichting Langstraats in Woord en Beeld. We zùrge vur doccumentaosie, idducaosie, stukskes in de kraant en gezellige dialectaovende.
Verleeje mònd is-t’r ’ne wins van meen ùtgekoome: ik zè bij Erfgoed Brabant koome werken es projectmeedewerker dialect. ’k Schrèèf artikele, ’k maok dinger vur de gemeênschap Brabanders en hun Taal en ik gò wùrksjòps geeve. Ge kant me ôk bellen of meele mi vraogen oover dialect.
Ooh, es’t oover woorde gòi, zu’k ’r gèère vier noeme – vur ieder van de oopas en oomas eên. ’t Îrste is noôi. Dè’s ’t teegenoovergestelde van gèère. “Ooh, dè doe’k tòch zo noôi!” Ik heb ’t van ooma van de kaant van oons móéder geleêrd. ’t Twîdde is poeleke. D’aander ooma zin aalt: “Maag ooma ’n poeleke van jou?” Dan moes ’k ’r ’n hendje geeve. ’t Darde is van de oopa van oons móéders kaant: war. Dè beteêkent ‘hè’. Toen’k nog klèèn was, dòcht ik dan: “Wat zit er dan in de war?” D’aander oopa plekte bekaant aachter iedere zin zakmegge. Dè’s zal ik mer zegge in’t kòrt. Ik heb m’n èège dikkels afvraogd waor det dieje zak dan ston en wè nou die megge was die-t’r in zaat.
Ik hoop dè-me mi Brabanders en hun Taal meêr contacte krèègen in oons preveencie. D’r zen zo vul meense die moôi dinge mit d’r dialect doen en’t zo zund zèèn es die onbekind blèève vur meense in aander plòtse. We kannen ôk van mekaare leêren en we kanne kletsen oover wè oons bent: oons taol. Brabanders en hun Taal is d’n idiaolen digitaolen boôt tusse de dialectaailaanden in Braobant.
Kende gullie al... is een terugkerende rubriek van de online gemeenschap Brabanders en hun Taal waarin iemand met passie voor het Brabants wordt voorgesteld. Klik hier voor meer informatie over Brabanders en hun Taal.
