In deze rubriek wordt iemand met een passie voor het Brabants voorgesteld.
Dialectgroep “honderd op nun hohp” öt vallekeswird
Geschreve dur: ons Han
Dialectvalkenswaard.jouwweb.nl
Ze vroage me wa dialect vur men betihkent. Nou dur vroagde me wa.Ik kan prebere um ut öt te legge. Ons moeder en heur bruurs en zusters zen alle 16 dur umstandighede öt huys geplátst. Dur de keinderbescherming zen ze ötgewaeierd over Brabant. Zoh hai ik fumilie in en rondum Boxmeer, (boxmehr, Beuge, Riekevort en cuuk, zuwas ze zeeje) Tilburg, Breda en contreie (teteringe, zundert, oosterhout) en Den bosch. Dit gezeed hebbende snapte dae bezoeke án tantes en ohms un smeltkroes waar án dialecte, en ik von ut ZU schón. As maeske zaat ik stil in un huekske te löstere nur de verhoale van de grohte. Dialect is zùvul meer dan allihn woorde, tis ut gevuul daetter bae kumt kehke, en dae gevuul heb ik nie as ik nur mense löster die Algemeen Nederlands sprehke. Dialect geft oew ók un identiteit. Misschien is dialect ók wel ut bietje nostalgie. De schón vukansies, gezellige verjoardage öt mene keinertehd. Dialect is meer dan dae ik kan umschreve; de mense die ut nog sprehke zen echter in mehn ohge, puur, zonder poespas.
Tekst loopt door onder foto.
Jolanda Cornelissen. Rechten Jolanda Cornelissen.
Sinds un por joar zen Henk Meeuwis en ik án ut soamewerreke. We wilde gehr un onderbaoewde schrehwijze vur ons aiege Vallekeswirdse dialect. Ik schrihf verhoale in ut dialect, gebruyk moakend van de al bestônde regels en dees regels zen bedoeld as richtlijn vur hil brabant. Dan kumt Henk um d’n hoek kehke. Hij beloofde men daettie de grammatica en un lehsplaenkske kon moake specioal vur ut Vallekeswirds. En…. Hij kwam ermee. Un plaenkske dae nie öt platselijke woorde besti maer ihn wur ge van kant lirre zuwas we lirde van ut lehsplaenkske: Aap, noot, mies. Um de -e zùwas in ‘weg’ te verlenge gebruyke we de -h: bv ‘lezen’ wordt lehze. Vallekeswirds het drie klanke die in gin ahnder ons bekende toal vurkwam. Dit zen: aoe, öoe en uoe zùwas in respectievelijk (pauw) ‘paoew’, (blauw) ‘blöoew’ en (meeuw) ‘muoew’. Ik ben mee Henk zun systeem gòn werreke en vehn ut fijn schrehve. Ik schrehf verhaole in ons dialect en mee de ahnder inzittende van dialectgroep “honderd op nun hohp öt vallekeswird”, gòn we nur bejaardehuyze en doar wur zu ons wille hebbe um un middigske in ut dialect te verzörrege. Ik heb un por puuzels gemókt in ut dialect wur de toehurders veul plezier án belehve. Dae leste is mehn doel; un bietje plezier moake mee de mense die ók nog iets mee dialect hebbe. Meer moet ut nie zen.
Toekomstverwochtinge van dialecte: Tis un evolutie. Zun tahgetig joar geleje sprak iederihn dialect. Toen ók al wilde mense zich afscheye van de ‘gewone’ mens. Ze begonne in hógger kringe meer de algemihn Nederlandse ötsproak te bezige. Zoh rond de joare seuvetig van de vörige uoew wier ut un trend onder de ‘gewohn’ mense. Dialect wier gezien as boers en dom. Algemihn Nederlands vierde hoogtey. De jeugdige wilde zich ók wir afzette tege de gevestide orde en woord as, vet, gaaf en boeie deje hun intree. Deed systeem zet zich dur. Ók in dizzen tehd verandert de jeugd ons toal. De stroat toal zùwas ze dae noeme klinkt wir hil ahnders. Vur men gevuel blehft dae. Ginneraties ahchter ons zalle’n ók zuuke nur un manier van communicere die zich afzet tege de nu gangbare sprehkwijze um op die manier hun identiteit te creëren. Van d’n ihne kant sund en van d’n andere kant maer goehd ók anders schreve we nou nog mee nun hammer en unnen beitel.
Vur men is HOUDOE ut schónste woord in ut Dialect. Steeds minder gebrökt. Sund. Ik hurde daetter supermarktmanagers zen die hun personihl verbieje um ‘houdoe’ te zegge. Het personeel wordt opgedroage um ‘tot ziens’ te zegge! Pppfffttt…..
De schonste ötdrukking vehn ik: ‘tis koai hout dae van ligge brekt’
Het straalt rust en gemoedelijkheid öt in de hostige wirreld van alle dag.
Brabanders en hun Toal , un verzameling van mense geïnteresseerd in dialecte. Un vroagboake vur geïnteresseerde: hopelijk nog lang dialecte in de publiciteit brengend. ….
Kende gullie al... is een terugkerende rubriek van de online gemeenschap Brabanders en hun Taal waarin iemand met passie voor het Brabants wordt voorgesteld. Klik hier voor meer informatie over Brabanders en hun Taal.
