80 jaar Vrijheid: een samenwerking tussen vrijwilligers en gemeente Meierijstad

Heleen Regenspurg – 8 mei 2025

Vanuit het Verdrag van Faro wordt een samenwerking tussen gemeentes en erfgoedinstellingen toegejuicht. In de beste gevallen staat in deze samenwerkingen de expertise van de vrijwilligers en andere burgers centraal en wordt erfgoed ingezet voor actuele vraagstukken zoals sociale cohesie. Een voorbeeld van zo'n succes is de organisatie en uitvoering van de herdenking en viering van 80 jaar Vrijheid in de gemeente Meierijstad. Tijdens een pitch op de Erfgoedontmoeting (3 april 2025) lichtte ambtenaar Mark van den Broek toe welke stappen de gemeente heeft genomen om de samenwerkingen te laten slagen. De pitch inspireerde de zaal. Daarom is besloten Mark over het organisatieproces te interviewen om zo meer achtergrondinformatie op te halen. Het artikel dat voor je ligt, is het resultaat. 

Tekst loopt door onder de video. 

Ontzorgen door de gemeente

In september 2024 vond in de gemeente Meierijstad de herdenking en viering van 80 jaar Vrijheid plaats. Ongeveer vijftig evenementen en een tiental projecten vonden in die maand plaats. De vele organisatoren stonden er niet alleen voor. Op verschillende vlakken werden zij door de gemeente ontzorgd. Mark en zijn collega Hetty van den Tillaart waren hierin de kartrekkers. Het is voor Mark de derde keer dat hij de bevrijding van de gemeente mede-organiseert. Een grote opgave, helemaal als je weet dat de gemeente uit maar liefst dertien kernen bestaat. Mark: "Het onderwerp van de bevrijding is iets waar alle kernen iets mee hebben. Het verbindt op een hele natuurlijke manier de hele gemeente.” Maar dat iets verbindt, wil nog niet zeggen dat het eenvoudig van de grond komt. Hier is de gemeente op ingesprongen. Met onder andere een laagdrempelige subsidieregeling, kennisdeling over andere subsidies, informatiebijeenkomsten en het (voor een deel) gratis faciliteren van afval, dranghekken en verkeersmaatregelen.  

Cultuurkade Meierijstad als pijler

Waar Mark misschien wel het meest trots op is, zijn de educatieprojecten die via Cultuurkade Meierijstad werden aangeboden. Bijna alle scholen uit de gemeente hebben in de maand september meegedaan aan één van deze projecten. Mark: “Eén van de pijlers van het succes is dat de gemeente met Cultuurkade Meierijstad een hele sterke organisatie op het gebied van educatie heeft! Scholen willen onderwerpen zoals 80 jaar Vrijheid graag oppakken, maar ze zijn tegelijkertijd ook heel druk. Cultuurkade Meierijstad probeert daarom zoveel mogelijk pasklaar aan te leveren.”  

Tekst loopt door onder de foto.

Leerlingen in een depot. Foto Evelien Lucius.

Veel erfgoedorganisaties bieden een educatieproject aan, bijvoorbeeld over de bevrijding. In de gemeente Meierijstad moedigt Mark de erfgoedinstellingen aan niet zelf met een project de boer op te gaan, maar dit via Cultuurkade Meierijstad te doen. Mark: “Enerzijds kan Cultuurkade helpen om de activiteit op zo'n manier op te zetten dat het voor kinderen aantrekkelijk is. Anderzijds zorgt Cultuurkade ervoor dat het project in het overzicht van educatie-aanbod komt, waarop scholen zich kunnen inschrijven.” De projecten rondom 80 jaar Vrijheid die in samenwerking met Cultuurkade zijn opgezet, kijken naar het verleden én naar het heden. Mark: “Cultuurkade doet dit als geen ander, onder andere door met dilemma's te spelen en vragen te stellen als ‘wat zou jij doen?'." Dit heeft uiteindelijk geleid tot meer dan 7.600 deelnames via Cultuurkade aan de diverse educatieprojecten.
Meer informatie hierover vind je in het jaarverslag van Cultuurkade. 

Het educatie-aanbod rondom 80 jaar Vrijheid vind je op de website van Cultuurkade Meierijstad.  

"Mooi hoe mensen elkaar vinden"

Het ontzorgen en faciliteren van tientallen activiteiten en projecten in dertien kernen, gaat niet over één nacht ijs. Mark: “De eerste informatiebijeenkomst organiseerde de gemeente anderhalf jaar vóór september 2024. Bij deze bijeenkomst was iedereen welkom; individuen met nog slechts een droom tot organisaties met een concreet plan. Tijdens zo’n informatieavond vertelden ik en mijn collega Hetty wat de gemeente in de organisatie van activiteiten en projecten kan betekenen; het onderdeel ‘ontzorgen’. En het is op die bijeenkomsten mooi om te zien dat mensen elkaar vinden.”  

Je zou kunnen zeggen dat er rond het onderwerp ‘80 jaar Vrijheid’ een netwerk ontstond waarin de gemeente de spil was. Een stukje eenduidige communicatie hoorde hier ook bij. Eén van de weinige voorwaarden was dat het project of de activiteit het logo van de ‘80 jaar bevrijding Meierijstad’ draagt. Op deze manier werd alles als één programma gepresenteerd. Dit gebeurde ook doordat individuen en instellingen hun activiteit op www.meierijstadherdenkt.nl moesten zetten. Dit was een subsidievoorwaarde.   

Tekst loopt door onder de foto.

Flags for Freedom. Foto Carin Simons.

Kansen bij andere afdelingen 

Mark raadt andere gemeentes aan ook andere afdelingen te betrekken. In het geval van Meierijstad heeft daardoor niet alleen de afdeling van Mark – Erfgoed – de kar getrokken, maar hebben Kabinetszaken, Toerisme & Recreatie, Kunst & Cultuur, Vergunningen en de buitendienst ook hun steentje bijgedragen. Zo verliep het contact met Cultuurkade via de afdeling Kunst & Cultuur en heeft Toerisme & Recreatie verschillende projecten (mede-)opgezet.

"Dit geeft een diepere laag aan het project"

Het kunstproject 'Flags for Freedom' onder leiding van kunstenares Carin Simons werd uitgevoerd met ondersteuning van Kabinetszaken en Kunst & Cultuur. Carins werk staat veelal in het teken van social art. Haar belangrijkste voorwaarde voor een project is dat het iets gezamenlijks doet én dat iedereen tussen de 3 en 103 jaar mee kan doen. Het kunstproject ‘Flags for Freedom’ bracht eerbetoon aan 80 jaar Vrijheid door middel van honderden vlaggen waarop inwoners uit de gemeente – en in sommige gevallen daarbuiten – hun gedachten over ‘vrijheid’ hadden geschreven. Het project is op 5 mei 2024 afgetrapt en is na de onthulling in september op verschillende locaties in de gemeente Meierijstad te bewonderen geweest. Mark: “Wat Carin heel goed doet is van een kunstproject een groepsactiviteit maken waardoor – in dit geval – mensen niet alleen zelf nadenken over ‘vrijheid’, maar tijdens het maken van een vlag ook hierover met elkaar in gesprek gaan. Dit geeft een diepere laag aan het project.”