Vanuit een grote liefde voor hun (geboorte)dorp Berghem én taal, hebben Riny Boeijen en Dick Boeijen het lespakket ‘Bèrgs in de klas!’ samengesteld. Het betreft een korte cursus waarmee leerlingen spelenderwijs kennis maken met het dialect van Berghem, ’t Bèrgs.
Het multimediale lespakket is geschikt voor groepen 8 van de basisschool en is gebaseerd op het model 'van old naor jong: Achterhooks' van de Scholierenacademie van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is dankbaar gebruik gemaakt van het boek ‘Op goei gevuul’ (vormleer van de Meijerijse dialecten) van dialectschrijver en -docent Cor Swanenberg en professor Jos Swanenberg.
Klik hier om naar het lespakket te gaan.
Waarom dit lespakket?
Het lespakket gaat over de dynamiek van taal. Het schetst kort en op eenvoudige wijze de geschiedenis en ontwikkeling van het Nederlands en de belangrijke rol van de dialecten hierin. Het Brabants dialect - en in dit geval ’t Bèrgs - is voor veel opa’s, oma’s, kennissen en buren van de leerlingen een moedertaal. Een taal die door hen nog dagelijks wordt gesproken, ook in de communicatie met hun kleinkinderen. Daarnaast gebruiken veel Brabantse jongeren in hun ‘straattaal’ moderne varianten van die moedertaal.
Tekst loopt door onder foto.
Twee kinderen met een toaltegel van 'Bèrgs in de klas'. Foto Riny Boeijen en Dick Boeijen.
Het lespakket is didactisch verantwoord, want samengesteld op basis van onderzoek door de Scholierenacademie van de Rijksuniversiteit Groningen en aanverwant lesmateriaal. Bovendien is het getoetst door de eerder genoemde professor Jos Swanenberg.
Het lespakket heeft bovenal een meerwaarde voor de leerlingen. Uit verschillende universitaire onderzoeken is namelijk gebleken dat meertaligheid - en daar horen ook de dialecten bij - een positieve invloed heeft op het algemene taalgevoel en de taalontwikkeling van de leerlingen. Bovendien zorgt het lespakket voor verbinding tussen verschillende generaties.
Hoe ziet het lespakket eruit?
In het lespakket gaan de leerlingen onder meer bij hun eigen familie en kennissen onderzoek doen naar ’t Bèrgs. Daarnaast leren ze aan de hand van videoclips, korte filmpjes en een leesplankje ’t Bèrgs te vertalen en Bèrgse woorden te spreken. Elke les wordt afgesloten met een leuke, korte quiz waarmee ze het geleerde in de praktijk kunnen brengen. Het pakket bestaat uit acht opdrachtkaarten. Elke week gaan de leerlingen met een opdrachtkaart aan de slag. De leerkrachten krijgen achtergrondinformatie en lesinstructies ter beschikking. Daarnaast is er een competitie. Aan het eind van de cursus wordt in de finale bepaald welke groep 8 zich ‘Kampioen Bèrgs’ mag noemen. De winnende groep krijgt een beker uitgereikt en twee zogenoemde ‘toaltegels’, die ze op het schoolplein mogen leggen.
Wat vraagt het van de docenten?
De cursus wordt met alle groepen 8 plenair afgetrapt door Riny en Dick. Dat is een sessie van ongeveer 45 minuten. Daarna gaan de klassen zelf aan de slag, gedurende 8 weken. De docenten ontvangen een usb-stick met alle lesmaterialen. Sommige zaken moeten worden geprint, andere zaken moeten op het digibord worden getoond in de klas. Voor iedere les wordt ook een duidelijke instructie voor de docent meegeleverd. Iedere les duurt ongeveer een half uur, en vraagt maar zeer beperkte voorbereidingstijd van de docent. Na acht weken komen Riny en Dick weer langs voor een plenaire afsluitende sessie van ongeveer 45 minuten. Tijdens die sessie wordt ook de ‘Kampioen Bèrgs’ bepaald.
Ook geschikt voor andere dialectregio's
De opzet van het lespakket is ook geschikt voor andere dialectregio's. Het merendeel van het pakket kan simpelweg worden omgezet naar het gewenste lokale dialect. Sommige onderdelen - de filmpjes over dialectwoorden, een muziekclip van een liedje in ’t Bèrgs en een rap in ’t Bèrgs - moeten worden vervangen, maar een dialectliefhebber of dialectgroep heeft hiervoor waarschijnlijk al veel content op de plank liggen. Ook de instructies voor de leerkrachten kunnen een-op-een worden overgenomen.
Riny en Dick zouden het alleen maar mooi vinden als het lespakket verder wordt uitgerold. Met dat doel voor ogen, delen zij graag het hele lespakket ‘Bèrgs in de klas!’ op de deze website. Uiteraard kun je Riny en Dick ook om advies vragen. Neem hiervoor contact op met Heleen Regenspurg van Erfgoed Brabant. Zij zal jou in contact brengen met Riny en Dick.
Klik hier om naar het lespakket 'Bèrgs in de klas!' te gaan.
Klik hier om naar de pagina 'Lespakket 'Bèrgs in de klas!' in de media' te gaan.
