Cultuurhistorische musea kunnen allerlei verschillende thema's hebben: van Carnaval tot Zouaven, van bakkerij tot valkerij. Samen vormen deze musea een fijnmazig netwerk van 'werkplaatsen' van de geschiedenis van Brabant in voorwerpen. Brabant telt ruim 120 cultuurhistorische musea. Daarvan zijn er 36 Geregistreerd Museum.
Een streekmuseum is een cultuurhistorisch museum dat het verhaal vertelt van de eigen streek: landschap, bewoning en bedrijvigheid, gebruiken, markante mensen en grote gebeurtenissen. Meestal aan de hand van voorwerpen die in de streek gemaakt en/of gebruikt zijn. Heemkundemuseum is de term die in Zuid-Nederland en Vlaanderen vaak gebruikt wordt.
Anders dan in een stads- of dorpsmuseum gaat het in het streekmuseum om meer dan een bewoonde plaats. Maar de grenzen tussen deze verschillende typen musea zijn niet zo scherp.
Onderstaande musea zijn echt te karakteriseren als streekmuseum:
Daarnaast zijn er in Brabant vele tientallen musea, die hetzelfde type collectie hebben als de streekmusea: voorwerpen die vertellen over het pre-industriële verleden van de regio: gereedschappen van landbouw en ambacht, huisraad, kleding, devotionalia. Meestal voorwerpen daterend uit de periode 1850-1950. Net als de meeste streekmusea worden deze musea gedragen door vrijwilligers. En net als voor de streekmusea geldt voor deze musea dat het nadenken over nieuwe vormen van het bewaren en vastleggen van die lokale en regionale geschiedenis heel actueel is.
Het bezoekersaantal van deze musea loopt uiteen van 600 tot 30.000 bezoekers per jaar. Nu zeggen bezoekcijfers niet alles: misschien hebben weinig mensen het museum bezocht, maar wel een onvergetelijke ervaring gehad. Tegelijkertijd is het echter een opdracht vanuit de Ethische Code voor Musea om mensen deelgenoot te maken van die getuigenissen uit het verleden. En is het aantal bezoekers ook van belang voor een gezonde financiële basis, die het museum toekomstbestendig maakt.
Een 'doorlichting' van de eigen organisatie kan helpen om nieuwe wegen te vinden om de rol van het museum in de samenleving te versterken.
