In deze rubriek wordt iemand met een passie voor het Brabants voorgesteld.
Wilt u het mooie dialect van Marja Kivits alias Marie van de Middelhaai liever luisteren dan lezen? Dat kan! Beluister hier de opname van Marja/Marie zelf.
Dialect, dè’s vèùr mèèn de taol van ’s vaoder en ’s móéder, van grutmóéders, taantes en ómes, nèèfs en nichten, van m’n bruurs en van mèèn en van hil óóns bùùrt. ’t Is de taol van opgruuien op óóns bóéderijke àòn de Haaistéég in Vlèèmen, ‘ne zaandpad in ’n knéútereg klèèn bùùrtje wè aachteraaf, waor’k nog aalt wóón. Ge moet wéten dè-j-ik daor drietaoleg zè-j-opgegruuid. Dè komt: óóns vaoder is ‘ne Vlèèmese en óóns móéder ’n Hàòrstéégse. Waor se in Vlèèmen van ‘goeiemèèregen’ praoten, praoten se op de Hàòrstéég van ‘goeiemaaregen’. Ik waar ’t irste kiendje en ‘t gééng er om wè-j-ik moes gàòn praoten: Vlèèmes of Hàòrstéégs. Óóns móéder kinde ók hóòghollands (= algeméén Néderlands) omdè se in ‘ne winkel ha gewerkt. Zij leerde dè mèèn ók aon, zodè-j-ik aalt schôn in ’t midden zó kannen staon mi: ‘goeiemorregen’. Zódoende zè-j-ik van klèns aaf aon drietaoleg opgebrocht!
Ik vèèn ‘t dialect prachtig schôn. Ik praot ’t aaltij, ok mi-j-óóns börgemisteres of mi mevrouw de Commesaores van de Kóning of wie dan ók. Ik vèèn dè ge aalt maagt laoten heuren waor of dè ge vandaon komt. ’t Dialect doe himmel niks nie onder vèùr ’t hóòghollands!
Tekst loopt door onder foto.
Sééns 20 jaor (in 2023 jubeleüm!) gééf ik, in sappeg Vlèèmes, rondlèèdingen dèùr m’n bóéderijke, dè in ’t jaor 1890 luux is verbouwd en sééns nie veraanderd. Ik slaop bevóbbeld nog aalt in ‘n bedstee. De rondlèèdingen gééf ik ès Marie van de Middelhaai, ’n boerin van ’t jaor 1890, aauwverwets àòngetógen: ’n wit mutske, ’n jak, ‘ne lange rok mi ‘ne schort, ‘ne snelzèèker d’r onder en houteren klompen. Nao ’t aauwverwets bekske (in kumkes zonder oor) gééf ik aalt ók nog ’n concert in m’nen herd (= aauw boerenhúískaomer) van èègesgemàòkte (dialect)liekes óver ’t aauwverwetse alledaogse tevrejen boerelèèven. Ik hè-d-er in die 20 jaoren ’n dikke 100 geschréven. Ge kant er op facebook van Marie van de Middelhaai ’n darteg ès korte filmkes zíén.
Ik heb ók nog ‘es ók in 6 jaoren tèèd ’n woordeboek bè mekare geschréven: ‘Marie van de Middelhaai d’r gróòt Hàòrstéégs, Kùìjks en Vlèèmes woordeboek’ mi 10 duuzed woorden d’rin, mer ók zinnekes, verhàòltjes, liedjes en aauw fóto’s.
En te lange leste schrèèf ók al ’n jaor of wè alle wèèken ’n (dialect)stukske óver ’t aauwverwetse boerelèèven, borstrokken en zó, in ’t kraantje van hier: Weekblad Heusden (dè-j-ik ók aalt op Facebook vèùrlèès)
’t Schônste Hàòrstéégse woord vèèn ik harbaarg (= herberg), omdè in dè woord 2 keren dieje typische Hàòrstéégse a-klaank in vèùrkomt. In Vlèèmen en Kúíjk praoten ze van herbèèrg.
’t Schônste Vlèèmese woord, vèèn ik bössie/bussie (= bunzing) of messie (= mest(hoop)), ik kan nie kiezen. (Ik wéét nie of se dè erges aanders ók zeggen? Dè zó-j-ik dan gèère heuren!) Op de Hàòrstéég en in Kúíjk praoten ze van bössing/bussing en messing.
Ik vèèn èèges ‘veknéúteren’ hil èèrg schôn. Óóns grutvaoder waar Jaonus de Knéúter. ‘ne Knéúter is ’n vógeltje, ‘nen haaiknéúter hèdde vaast wel ‘es van gehèùrd. Knéúteren is ’t kwinkeleren van dè vógeltje, mer volges óónzen óme Tinus ók neuriën. Veknéúteren = ‘ew èègen erges (stillekes) op verhéúgen in goeie zin: op wè gezellegs. Ik verknéúter m’n èègen hier hil dikkels, zékers op ’n goei bord petàòzie (= stamppot). Ès ge iets kwaods in zin hèt, dan hiet ’t hier ‘veknéúkelen’. Hij veknéúkelde z’n èègen dè dieje mééns zèèkesnat zó worren.
Mer ‘t allerschônste Braobaanse woord vèèn ik toch aalt nog ‘houdoe’ omdè-j-’t zunne schônne wins is, rèècht ùìt ’t Braobaanse hart. Wij zeggen d’r hier aalt ‘war’ aachteraon: houdoe, war (= hou je goed, hè).
Ik maag lijen dè-j-’t Braobaanse dialect nóòt nie verloren zal gaon. Ik du-j-er in elk geval gruwelek m’n best vèùr om ’t óveral waor ik kóóm te laoten klinken.
Vèùr (dialect)liedjesfilmkes of (dialect)verhàòltjes te lùìsteren: Facebook @Marie van de Middelhaai
Reageren? Marie van de Middelhaai, Nassaudwarsstraat 5, 5251 KJ VLIJMEN, 073- 5118524, middelhaai@live.nl
Website: www.marievandemiddelhaai.nl
Kende gullie al... is een terugkerende rubriek van de online gemeenschap Brabanders en hun Taal waarin iemand met passie voor het Brabants wordt voorgesteld. Klik hier voor meer informatie over Brabanders en hun Taal.
