Column Rianne Walet, 22 april 2020
Noord-Brabant telt honderden erfgoedgemeenschappen – verenigingen, stichtingen en andere initiatiefrijke vrijwilligersgroepen - die zich enthousiast inzetten voor Brabants erfgoed. Deze erfgoedgemeenschappen vormen vaak hechte clubs. Mensen komen samen vanuit een gedeelde liefde voor lokale monumenten, dialecten, ambachten, historie en nog veel meer. Maar hoe gaat dit in tijden van corona?
Een gesprek met Anne van Kuijk, adviseur omgevingskwaliteit bij de Provincie Noord-Brabant, maakt de gevolgen van de crisis eens te meer duidelijk. Anne vertelt me over overlijdensberichten in haar dorp Sint-Oedenrode die benoemen hoeveel mensen betekenden voor hun woonplaats, hoezeer zij betrokken waren bij activiteiten en bijeenkomsten. Deze actieve verbinders vallen nu weg. Het is een verdrietige realiteit voor Sint-Oedenrode, en ongetwijfeld voor vele andere plaatsen in Brabant, die ook binnen erfgoedgemeenschappen sporen nalaat.
Om te vragen wat de pandemie nog meer inhoudt voor de erfgoedgemeenschappen van Sint-Oedenrode bel ik met Gerdien van den Brand, bestuurslid van onder meer Heemkundige Kring De Oude Vrijheid. Natuurlijk komt de financiële situatie ter sprake. Het Museum van Brabantse Mutsen en Poffers, dat onder de Heemkundige Kring valt, is al sinds 10 maart gesloten. Normaal gesproken verwelkomt het museum nu schoolklassen, maar die inkomsten moeten worden gemist. Ook bij de monumentale Knoptorenkerk zijn alle activiteiten tot 1 juni geschrapt. Fondsen voor het onderhoud van de kerk komen nu in het geding. Maar het ergste gevolg is zichtbaar nu het Heemhuis is gesloten. “De ontmoeting tussen mensen valt nu weg”, benadrukt Gerdien. Voor een aantal dorpsbewoners is het wekelijkse tripje naar het Heemhuis namelijk iets om naar uit te kijken. Het is een plek die gelijkstaat aan een uitnodigende kop koffie en warm sociaal contact, “dat je met mensen kan praten die in dezelfde dingen als jij geïnteresseerd zijn.” Dit is nu niet mogelijk en digitale alternatieven zijn voor de oudere garde vaak ontoegankelijk. Het is social distancing in de meest letterlijke betekenis.
Door deze gesprekken wordt mij eens te meer duidelijk hoe erfgoed voor verbinding onder mensen zorgt, en dat deze verbinding de kern vormt. Gerdien vat het voor me samen: “De monumenten blijven wel bestaan, maar het ontmoeten vervalt nu. Dat is het belangrijkste.” Gelukkig wordt actief gezocht naar alternatieven en oplossingen, maar het wachten is op het eind van deze crisis zodat mensen weer als vanouds samen kunnen zijn. De waarde daarvan is niet in woorden uit te drukken.
Rianne Walet is bij Erfgoed Brabant werkzaam als projectmedewerker. Klik hier voor de contactgegevens van Rianne Walet.
